گروه فرهنگی «سراج24»- مرتضی اسماعیل دوست: مساله چگونگی اکران یکی از مباحث مهم در سینمای ایران به شمار می رود و از سال ها پیش تا همین روزها یکی از جدل های میان شورای صنفی نمایش و تهیه کنندگان و دست اندرکاران سینما، شرایط اکران انواع فیلم ها در چرخه ای مطمئن و عدالت محورانه است. در این بین هر یک از طرفین دلایلی مبنی بر این که چه تعداد سالن سینما برای چه سانس ها و با چه نقاط طراحی شده ای در نظر گرفته شود، نظراتی را شکل می دهند و این مسیر به دلیل وجود حفره هایی بسیار در آئین نامه تدوین شده، همراه با خلل های بسیاری باقی مانده و ابعاد موثر اجرایی به خود نمی یابد. حالا با این بحران اکران آثار داخلی در نظر بگیرید که قرار باشد آثاری خارجی چنان که برخی طرفدار آن هستند هم به این چرخه اضافه شود. مسلم است با توجه به کمبود سالن های سینمایی در کشور و تعداد بسیار آثار تولیدی که به نوعی مهار ناپذیر شده است، چندان نمی توان نگاه عادلانه ای به اکران همه آثار صورت داد؟
برای رسیدن به چگونگی اکران فیلم ها در وضعیتی معقولانه باید به شاخصه های تولید و توزیع در کشورهای صاحب سینما و کشور خودمان بپردازیم و برای نمونه می توان به کشوری چون روسیه در نزدیکی کشورمان اشاره کرد که به دلیل اکران فیلم های هالیوودی تعداد تماشاگران سینما در سال 2015 در حدود 10 میلیون نفر کاهش یافته و از 34 میلیون در سال 2014 به 24 میلیون در سال گذشته رسیده است. از این جهت جدا از مقوله سطح کیفی آثار و نوع نگاهی که در بدنه جامعه مخاطبان بابت تغییر و تحولات اجتماعی و سیاسی هر کشوری رخ می دهد، باید به عدم توان رقابتی آثار داخلی با ساخته های قدرتمند صنعت هالیوود به عنوان عاملی مهم در ریزش مخاطب اشاره کرد. البته این در حالی است که کشوری مثل روسیه محدودیت های پخش تصاویری مطابق با قاعده های اخلاقی و عرفی جامعه ما را ندارد و از این رو شرایط ویژه ای مختص به کشورمان در اکران وجود دارد که چندان تابع بررسی های رخ داده با کشورهای دیگر نخواهد بود.
اما چه می توان کرد و آیا باید به بهانه همین محدودیت ها از پای نشست و سیمای محافظت از سینمای داخلی را همچون سپری در برابر عرضه آثار خارجی گرفت؟! یا این که بر مبنای تفکری نشات گرفته در بستری کارشناسانه به دنبال ایجاد فضاهایی موثر جهت خلق موقعیت هایی برجسته برای مخاطب شد. به طور حتم پاسخ در همین گزینه خلاصه می شود که محدویت ها نباید مانع از تعطیلی ساز و کار برنامه ریزی ها شود و از محدودیت در تعداد سالن ها تا وضعیت سانسورپذیری عمده آثار خارجی نباید خطی بطلان بر آرزوهای ممکن ایجاد نماید، چرا که یکی از چارچوب های بسط و توسعه سینما در کشورهای مختلف ایجاد فرصت هایی مناسب برای تماشای آثاری مختلف در گونه ها و در فضاهایی متمایز است و سینما، دریچه های گسترده ای دارد که نمی توان به راحتی زنجیره ای بر آن نهاد و براساس تقسیم بندی هایی واهی، فرصت هم کیشی با آثاری متمایز از لحاظ سبک، فرم و فضای بصری، صوتی و روایی را بر نگاه مخاطب ایرانی بست. از سویی سینمای ما با وجود کمیت های مطلوب و حتی بیش از اندازه ای که در تولید آثار سینمایی دارد، نمی تواند و امکان این را ندارد که همه نوع طیفی از مخاطب را راضی نگاه دارد و سیراب پذیری بیننده با توجه به چارچوب های اخلاقی مساله ای مهم در شرایط فوران نگاه ها در عالم مشتاقانه سینما است.
چندی پیش توسط چند نفر از اهالی سینما در نشستی به تحلیل این موضوع پرداختند که اصولا اکران فیلم خارجی در این شرایطی همراه با فرصتی نیکو خواهد بود و یا این که در نتیجه ای معکوس همچون تهدیدی برای این سینمای نیمه جان در خواهد آمد. اگر چه خروجی این گفت و گوهای انجام شده چیز دندان گیری نداشت اما برای پرداخت به این مساله می تواند شروعی امیدوار کننده باشد، هر چند از اکران فیلم های خارجی و انواع تصمیمات حاصله در این باب سال های بسیاری می گذرد و از همان دهه 30 که نخستین فیلم خارجی با نام «دختر فراری» توسط اسماعیل کوشان دوبله شد و به اکران درآمد تا همین روزها که در چند سالن سینما کوروش فیلم های خارجی به شکل محدود و شاید غیرقانونی اکران می شوند، آزمون ها و خطاها و نگاه های مختلفی شکل گرفته است. برای نمونه مسئولان بنیاد سینمایی فارابی در سال 1391 و بعد از وضعیت برزخ گونه اکران یا عدم اکران آثار خارجی ناگهان اعلام کردند که تا پایان سال 10 فیلم از آثار خارجی به سینماها خواهند آمد. حالا چگونه دقیقا به این تعداد فیلم رسیدند و به چه نحوی چنین فتوایی صادر کردند، اطلاعاتی به خروجی رسانه ها نرسیده است!
آن چه مسلم است باید با استفاده از تحلیلی کارشناسانه و با استفاده از ظرفیت های سینمای کشور و نیاز مخاطب به آثاری در گونه ها و موضوعات مختلف اقدام به طراحی و برنامه ریزی آثار خارجی شده و از تصمیمات شتاب زده و بی بنیه از لحاظ فکری جلوگیری شود.
